Ελλάδα: Έρευνα Και Παραγωγή Υδρογονανθράκων (Ε-Π Υ/Α) Πρόταση Ταχείας Ενεργοποίησης του Τομέα, του Δρ Κωνσταντίνου Α. Νικολάου*

Ημ/νία δημοσίευσης: Πέμπτη, 8 Ιουλίου 2010

1) Πετρελαιοδυναμικό της Χώρας

Μόνον αν υπάρχει πετρελαιοδυναμικό στην Ελλάδα και  μόνο τότε υπάρχει ανάγκη ενεργοποίησης του τομέα Ε-Π Υ/Α. Ταχύτατα απαντούμε στο ερώτημα:

Τα συμπεράσματα από τις μέχρι σήμερα έρευνες που έγιναν στη Χώρα είναι θετικά, ως προς τις πιθανότητες ανεύρεσης εκμεταλλεύσιμων πεδίων Υ/Α. Σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας (Ιόνιο πέλαγος, Δυτική Ελλάδα, Γρεβενά, Θεσσαλονίκη και Θερμαϊκό, Θράκη και Θρακικό πέλαγος και σε υποπεριοχές του Αιγαίου, οι έρευνες έχουν αποδείξει ενεργά πετρελαϊκά συστήματα, τα οποία οδηγούν στο βασικό συμπέρασμα ότι υπάρχουν καλές πιθανότητες εύρεσης υδρογονανθράκων. Αυτό ενισχύεται από τις ανακαλύψεις και εκμεταλλεύσεις των κοιτασμάτων Πρίνου και Νότιας Καβάλας στο Θρακικό, την ανακάλυψη του πεδίου πετρελαίου στη θαλάσσια περιοχή του Κατακόλου Ηλείας, την ανακάλυψη κοιτάσματος ασφάλτου στις Αλυκές Ζακύνθου, την ανακάλυψη πεδίου φυσικού Αερίου στην Επανωμή καθώς και από τις πολυάριθμες ενεργές ενδείξεις υδρογονανθράκων στην επιφάνεια και σε πολλές γεωτρήσεις. Άρα υπάρχουν βάσιμες πιθανότητες ανακάλυψης πεδίων υδρογονανθράκων. Σε κάποιες περιοχές οι πιθανότητες είναι καλές, σε άλλες καλύτερες , σε κάποιες λιγότερο καλές, σε άλλες η έρευνα είναι περιορισμένη και δεν μπορούν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα. Εναπόκειται στην πετρελαϊκή αγορά Ε-Π Υ/Α και στους εξειδικευμένους ερευνητές να κρίνουν για την καταλληλότητα και το δυναμικό της κάθε επί μέρους περιοχής για Ε-Π Υ/Α.

Άρα είναι επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι υπάρχει πετρελαιοδυναμικό και η αγορά Ε-Π Υ/Α έχει αντικείμενο για να ενδιαφερθεί.

(2) Διαχείριση της αγοράς Ε-Π Υ/Α

Σύμφωνα με το σύνταγμα και τον Ν 2289/95 για τις έρευνες Υ/Α, ιδιοκτήτης του υπεδάφους είναι το κράτος, που μπορεί να εκχωρεί τα δικαιώματα του σε τρίτουςμετά από διαγωνισμό. Από το 1975 η διαχείριση ανατέθηκε από το Δημόσιο στην ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ (ΔΕΠ ΑΕ)  και μετά το 1986 στη διάδοχο της ΔΕΠ-ΕΚΥ.

Οι εταιρίες αυτές διεξήγαγαν αυτοδύναμες έρευνες και ταυτόχρονα ενεργούσαν και ως εντολοδόχοι του Δημοσίου, για να εκτελούν τις διαδικασίες διαγωνισμών, την κατάρτιση των συμβάσεων, τις  εκχωρήσεις και τον έλεγχο των παραχωρησιούχων( και του εαυτού τους!). Πλην όμως υπήρχε σύμπτωση των ρόλων ελέγχοντος και ελεγχόμενου. Αυτό διακόπηκε , εν μέρει, με την έκδοση της Ευρωπαϊκής οδηγίας 94/22/ΕΚ και με τον νόμο 2289/95, με τον οποίο η Χώρα προσαρμόστηκε στην οδηγία. Στην πράξη όμως δεν έγινε με σαφήνεια και ολοκληρωτικά. Το 1998/99 ιδρύθηκε η ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ ΑΕ ως διάδοχος της ΔΕΠ/ΔΕΠ-ΕΚΥ ΑΕ, στο μετοχικό κεφάλαιο της οποίας αργότερα εισήλθαν ιδιώτες (όμιλος Λάτση-Χρηματιστήριο ), που σήμερα κατέχουν άνω του 65% της ΕΛΠΕ  ΑΕ. Η εμπλοκή των ΕΛΠΕ στα ζητήματα του Δημοσίου συνεχίστηκε άμεσα και κυρίως έμμεσα. Αυτό είχε σαν συνέπεια την καθυστέρηση ίδρυσης από το Δημόσιο δικού του φορέα για την διαχείριση της Ε-Π Υ/Α, αλλά και την ανάκληση των παραχωρημένων περιοχών στις ΔΕΠ/ΔΕΠ-ΕΚΥ/ΕΛΠΕ, διότι η κατοχήτους κρίθηκε αντισυνταγματική με ομόφωνη γνωμάτευση του νομικού συμβουλίου του Κράτους και ψήφιση ανάλογης τροπολογίας από την Βουλή. ( Ν 3587/2007, άρθρο 20).

Σημειώνουμε ότι από το 2000 μέχρι σήμερα έπαψε κάθε δραστηριότητα στην Ε-ΠΥ/Α σε όλη την επικράτεια, πλην των περιοχών εκμετάλλευσης Πρίνου, Νότιας Καβάλας, των οποίων η παραγωγή είναι προς το τελευταίο στάδιο. Αργά ή γρήγορα η παραγωγή θα βρεθεί  κάτω από το κατώτερο οικονομικό σημείο βιωσιμότητας και το κράτος θα κληθεί  να δαπανήσει πάνω από 50 εκατ. Ευρώ για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος και να αντιμετωπίσει την επερχόμενη ανεργία και κοινωνική αναστάτωση.

(3) «Φορέας» Δημοσίου

Για Ε-Π Υ/ΑΣτις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες τις διαδικασίες και των έλεγχο της Ε-Π Υ/Α αναλαμβάνουν υπηρεσίες των αρμόδιων υπουργείων. Αυτό δεν μπορεί να γίνει στην Ελλάδα διότι το ΥΠΕΚΑ στερείται εξειδικευμένου προσωπικού και μηχανισμών. Για πολλά χρόνια το Δημόσιο επαναπαύθηκε στις υπηρεσίες των κρατικών ΔΕΠ και ΔΕΠ –ΕΚΥ και ΕΛΠΕ. Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί σήμερα μετά την ιδιωτικοποίηση της ΕΛΠΕ, αλλά και την ενεργοποίηση άλλων Ελληνικών εταιριών με ενεργό δράση στην Ε-Π Υ/Α στην Ελλάδα και το εξωτερικό( όμιλος Βαρδινογιάννη, ΚΑΒΑΛΑ ΟΙΛ, ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΙΓΑΙΟΥ και άλλες μικρότερες εταιρίες).

Άρα η τεχνογνωσία έπαψε προ πολλού να είναι προνόμιο της ΕΛΠΕ ΑΕ. Οι άλλες Ελληνικές ,αλλά και ξένες εταιρίες Ε-Π Υ/Α, δεν έβλεπαν και δεν βλέπουν με καλό μάτι την οποιαδήποτε άμεση ή έμμεση εμπλοκή της ΕΛΠΕ ΑΕ σε κρατικές υποθέσεις της Ε-Π Υ/Α, με  ταυτόχρονη επιδίωξη επιχειρηματικών κερδών. Για την αγορά Ε-Π Υ/Α, την ευρωπαϊκή οδηγία αλλά και τους Ελληνικούς νόμους, η οποιαδήποτε ανάμιξη των ΕΛΠΕ σε ταυτόχρονες κρατικές και επιχειρηματικές υποθέσεις Ε-Π Υ/Α, αποτελεί  κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης, διακρίσεις και νόθευση του ανταγωνισμού.

Αφού για τους παραπάνω λόγους αποκλείονται το ΥΠΕΚΑ και η ΕΛΠΕ για ανάληψη αρμοδιοτήτων του φορέα Ε-Π Υ/Α, για λογαριασμό του δημοσίου,  θα πρέπει να εξεταστούν  άλλες λύσεις όπως:

α) Ίδρυση φορέα σαν νομικό πρόσωπο του Δημοσίου ή Ανεξάρτητη Αρχή ή Ανώνυμη Εταιρία 100% κρατική Για να εξυπηρετήσει πλήρως τις ανάγκες Ε-Π Υ/Α και σε ικανοποιητική ανάπτυξη των δραστηριοτήτων του, ο φορέας θα πρέπει να προσλάβει 25-30 άτομα. Σε καιρούς χαλεπούς για την οικονομία και χωρίς αποδειγμένο ενδιαφέρον από την αγορά αυτό θα πρέπει να αναβληθεί για αργότερα.

β) Μεταφορά των αρμοδιοτήτων  του φορέα Ε-Π Υ/Α σε άλλο κρατικό φορέα(ΙΓΜΕ κλπ) Το ΙΓΜΕ θα μπορούσε να αναλάβει την φύλαξη και λειτουργία του αρχείου Ε-Π Υ/Α, που πρόσφατα και με νόμο πήρε το Δημόσιο από την ΕΛΠΕ. Όμως δεν μπορεί να αναλάβει τους διαγωνισμούς λόγω έλλειψης τεχνογνωσίας και εξειδικευμένου προσωπικού και κατάλληλου νομικού πλαισίου.

Πρόταση

Στην παρούσα δύσκολη οικονομική συγκυρία μπορεί να βρεθεί ενδιάμεση λύση που θα έχει το λιγότερο κόστος για το Δημόσιο και θα ενεργοποιήσει σύντομα την αγορά. Σαν παράδειγμα αναφέρεται  η Κύπρος όπου 3-4 δημόσιοι λειτουργοί(υπάλληλοι) και μία εξειδικευμένη εταιρία συμβούλων( Γαλλικό Ινστιτούτο Πετρελαίου – BEICIP), κατόρθωσαν να βοηθήσουν στον διαχωρισμό της ΑΟΖ Κύπρου-Αιγύπτου, Κύπρου-Λιβάνου , να εκτελέσουν ευρύ πρόγραμμα σεισμικών μη αποκλειστικής χρήσης, να αξιολογήσουν το πετρελαιοδυναμικό των περιοχών, να επεξεργαστούν και να εκτελέσουν γύρο παραχωρήσεων, να αξιολογήσουν προσφορές  και να αναθέσουν περιοχές. Λίγοι άνθρωποι με ξεκάθαρους στόχους, με λίγες δαπάνες και σε λίγο χρόνο.Έχοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες του Ελληνικού Δημοσίου και τα παραπάνω σχόλια, προτείνουμε:

α) Ίδρυση Ειδικής Γραμματείας Ε-Π Υ/Α για να συντονίσει τις διαδικασίες Ε-Π Υ/Α , εντός και κάτω από την άμεση εποπτεία του ΥΠΕΚΑ. Στελέχωση της από 5-6 έμπειρα στελέχη στην Ε-Π Υ/Α από την αγορά και όχι από ιδιωτική εταιρία(ΕΛΠΕ, ΚΑΒΑΛΑ ΟΙΛ κλπ). ( Στελέχη υπάρχουν στην αγορά, φτάνει να τα αναζητήσουμε)

β) Μεταφορά των αρχείων Ε-Π Υ/Α στο ΙΓΜΕ και λειτουργία τους κάτω από την εποπτεία της ειδικής Γραμματείας Ε-Π Υ/Α. ( Ονομαστική ανάθεση εργασιών σε υπαλλήλους του ΙΓΜΕ, για διασφάλιση απορρήτου)

γ) Πρόσληψη ειδικευμένης εταιρίας συμβούλων Ε-Π Υ/Α για προετοιμασία γύρου παραχωρήσεων και εκτέλεση σεισμικών μη αποκλειστικής χρήσης

δ) Πρόσληψη ειδικού γραφείου νομικής υποστήριξης

ε) Έλεγχος των παραχωρήσεων Πρίνου από Ειδική Γραμματεία ΥΠΕΚΑ και ΙΓΜΕ

Άμεσες Ενέργειες Του Νέου «Φορέα» (Συνδυασμός Ειδικής Γραμματείας –ΙΓΜΕ)

Μετά τις παραπάνω διοικητικές πράξεις θα πρέπει να γίνουν οι πιο κάτω ενέργειες:

α) Μερική τροποποίηση του  νόμου 2289/95, όσον αφορά την μείωση της φορολογίας στα επίπεδα των ανωνύμων εταιριών, την δυνατότητα εκτέλεσης σεισμικών μη αποκλειστικής χρήσης και την καθιέρωση της «διαδικασίας ανοικτής πόρτας». Οι αλλαγές είναι αναγκαίες για την προσέλκυση επενδυτών, την ανανέωση των σεισμικών καταγραφών και την προώθηση της έρευνας και των παραχωρήσεων.

β) Εκτέλεση σεισμικών μη αποκλειστικής χρήσης  στο Ιόνιο πέλαγος και τον Θερμαϊκό κόλπο.

γ) Προετοιμασία και προκήρυξη γύρου παραχωρήσεων σε επιλεγμένες περιοχές υψηλής πετρελαιοδυναμικότητας και μακράν άλλων ενδεχόμενων διακρατικών προβλημάτων.

δ) Ανάθεση περιοχών

Τα παραπάνω μπορεί να γίνουν σε λιγότερο από ένα χρόνο και με κόστος λιγότερο των δύο(2) εκατ. Ευρώ, με την προϋπόθεση ότι το προσωπικό που θα χειριστεί  το αντικείμενο θα είναι εξειδικευμένο, εργατικό, με τεχνικές, νομικές  και διαδικαστικές γνώσεις, μακράν εξωθεσμικών παρεμβάσεων ή παρεμβάσεων αμαθών και ημιμαθών.

Εφόσον οι προτεινόμενες δράσεις επιτύχουν τον βασικό τους σκοπό και υπογραφούν συμβάσεις, τότε μπορεί το δημόσιο να ιδρύσει τον φορέα που θα ασχοληθεί με το αντικείμενο της Ε-Π Υ/Α έχοντας αποκομίσει σημαντική εμπειρία. Διαφορετικά οι εργασίες θα ανασταλούν για το μέλλον.

Είναι βέβαιο ότι τα οφέλη για την Χώρα θα είναι πολλαπλά σε περίπτωση επιτυχίας του εγχειρήματος και τεράστια και αυτονόητα αν ανακαλυφθούν υδρογονάνθρακες.

* Ο Δρ Κωνσταντίνος Α Νικολάου είναι Γεωλόγος πετρελαίων – Ενεργειακός οικονομολόγος, Μέλος ΔΣ ΙΕΝΕΣύμβουλος Ε-Π Υ/Α και τ.Τεχνικός Διευθυντής Ε-Π Υ/Α ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ ΑΕ

(Τα άρθρα που δημοσιεύονται στη στήλη αυτή εκφράζουν προσωπικές απόψεις των μελών του ΙΕΝΕ και δεν απηχούν απαραιτήτως τις θέσεις του Ινστιτούτου).