«Η Αποσύνθεση της Μεσογείου», του Andrea Canino*

Ημ/νία δημοσίευσης: Παρασκευή, 2 Ιουλίου 2010

Η δεύτερη διετής συνάντηση κορυφής των κρατών της Μεσογείου δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί. Ακυρώθηκε καιρό πριν από το συμβάν στη θάλασσα της Γάζας. Θεωρητικά, μπορεί να λάβει χώρα το Νοέμβριο, αλλά οι προπαρασκευαστικές συναντήσεις το θέτουν υπό αμφισβήτηση αυτό.

Η «διαδικασία της Βαρκελώνης» που προωθεί ο Νικολά Σαρκοζί για την επανέναρξη της περιφερειακής συνεργασίας ήταν τολμηρή, αλλά το σχέδιο έχει υποβαθμιστεί πλέον σε μια σειρά κενών συνεδριάσεων. Η ευρωπαϊκή πολιτική σχετικά με τη Μεσόγειο είναι για άλλη μια φορά στάσιμη.
Με το ευρώ και τα δημοσιονομικά να τελούν υπό πίεση, η αποτυχία αυτή φαντάζει μικρή συγκριτικά. Αλλά η υποτίμησή της θα ήταν λάθος: Ο σκοπός της ανάπτυξης, του εκσυγχρονισμού και της ενσωμάτωσης των νοτίων χωρών της Μεσογείου δεν είναι απλά ένα «μετααποικιακό όραμα», αλλά μια προτεραιότητα για την Ευρώπη. Ιδού το γιατί:

Πρώτον, δημιουργούνται σημαντικοί κίνδυνοι από τις επίμονες οικονομικές ανισότητες ανάμεσα στις δύο πλευρές της Μεσογείου. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην περιοχή της Βόρειας Αφρικής και Μέσης Ανατολής έχει μειωθεί κατά 58% σε πραγματικούς όρους σε σχέση με τα επίπεδα της περιόδου του πετρελαίου του 1980. Υπολογισμένη με βάση την αγοραστική αξία, η διαφορά στο εισόδημα με την Ευρώπη είναι ένα προς τέσσερα στην Αλγερία και την Τυνησία, ένα προς έξι στην Αίγυπτο και την Ιορδανία και ένα προς οκτώ στο Μαρόκο και τη Συρία. Η μείωση των αντιθέσεων αυτών σημαίνει τον αφοπλισμό κάποιων ωρολογιακών βομβών – της παράνομης μετανάστευσης, του ακραίου ισλαμισμού και της αστάθειας σε μια περιοχή πολύ κοντά στην Ευρώπη.

Δεύτερον, υπάρχουν μεγάλα περιθώρια για συνεργασία. Μέχρι το 2050 η Ε.Ε. θα αριθμεί 500 εκατ. κατοίκους. Ο πληθυσμός του Νότου θα έχει πολλαπλασιαστεί κατά 50% φτάνοντας τα 320 εκατ. Επιπλέον, το ΑΕΠ της περιοχής αυξάνεται με ρυμό 4-5%. Υπάρχουν ευκαιρίες για όσους θελήσουν να τις εκμεταλλευθούν. Η Κίνα έχει λάβει το μήνυμα και επενδύει σημαντικά ποσά στην περιοχή. Οι Ευρωπαίοι με τη σειρά τους παριστάνουν πως δεν ακούν, αν και η Μεσόγειος μπορεί να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα σε σχέση με τις ασιατικές και αμερικανικές επιχειρήσεις.

Κινητοποιώντας τις πιθανές συνέργειες ανάμεσα στο εργατικό δυναμικό, την ενέργεια και τις πρώτες ύλες του Νότου και την τεχνογνωσία του Βορρά, η Ευρώπη θα μπορούσε να αυξήσει τον ρυθμό ανάπτυξής της κατά 1%.

Συνεπώς, γιατί να διστάζουμε; Γιατί δεν μπορέσαμε να κάνουμε στη νότια Μεσόγειο ότι έκανε η Ε.Ε. στην Ανατολική Ευρώπη μέσω της Γερμανίας (με σημαντικά κέρδη για τη βιομηχανία της);

Δεν πρέπει να απατόμαστε: Αν και η κρίση στην Παλαιστίνη παρουσιάζεται συχνά ως η ρίζα του κακού, είναι μάλλον το δέντρο που κρύβει το δάσος. Τα πραγματικά αίτια είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης, η γραφειοκρατική αντιμετώπιση, ο άσκοπος ανταγωνισμός ανάμεσα στα μέλη της Ε.Ε. και η απροθυμία του ιδιωτικού τομέα.

Παρά τις αδιαμφισβήτητες επιτυχίες, η Ευρωπαϊκή Περιφερειακή Πολιτική δεν θα είναι αρκετή πλέον για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις αυτές. Τώρα που οι δημόσιοι πόροι εξαντλούνται λόγω της κρίσης, υπάρχει μόνο μια διέξοδος: Η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα. Αυτό απαιτεί τις κατάλληλες συνθήκες για την ιδιωτική επένδυση. Δεν υπάρχει νόημα στο να προσπαθούμε να πείσουμε τις εταιρείες να δεχθούν αφηρημένες τεχνοκρατικές έννοιες. Οι επιχειρήσεις πρέπει να παροτρύνονται να προτείνουν σχέδια με βάση τις δικές τους ανάγκες. Η αναγκαία επέκταση της ιδιωτικής επένδυσης δεν θα συμβεί, εκτός αν υπάρχει επαρκής ασφάλεια και περιθώρια κέρδους.

Ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μου ζήτησε να προωθήσω την πρωτοβουλία αυτή σε στενή συνεργασία με τον Επίτροπο για την Περιφερειακή Πολιτική, Στέφαν Φουλ. Συνεργαζόμαστε με περισσότερες από 200 μεγάλες επιχειρήσεις της Μεσογείου, οι οποίες έχουν σχέση με το Mediterranean Business Council. Το αντικείμενο είναι η ανάπτυξη ενός σταθερού αριθμού σχεδίων, τα οποία μπορούν να υλοποιηθούν γρήγορα. Θα προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε κίνητρα για την χρηματοδότηση, τη δημιουργία θέσεων εργασίας, την αύξηση του ανθρώπινου κεφαλαίου και τη βελτίωση της διαχείρισης της γης. Είναι κρίσιμο το να προωθήσουμε γύρω στα 10 σχέδια εντός του 2011.

Συνεργαζόμενοι για τον σκοπό αυτό είναι ο μόνος τρόπος για να επανέλθουν οι 43 χώρες της Ένωσης της Μεσογείου. Αλλιώς, ο διάλογος μπορεί να πεθάνει για άλλα δέκα χρόνια.

* Ο κ. Andrea Canino είναι Πρόεδρος του Mediterranean Business Council - EcoMed, το οποίο συνεργάζεται με το ΙΕΝΕ.

(Τα άρθρα που δημοσιεύονται στη στήλη αυτή εκφράζουν προσωπικές απόψεις των μελών του ΙΕΝΕ και δεν απηχούν απαραιτήτως τις θέσεις του Ινστιτούτου).