Το «Ρυπογόνο» Παρελθόν της ΔΕΗ, του κ. Ι. Χατζηβασιλειάδη*

Ημ/νία δημοσίευσης: Τετάρτη, 23 Ιουνίου 2010

Όπως πληροφορηθήκαμε στις 18 Ιουνίου, η υπουργός ΠΕΚΑ θεώρησε τιμή της να θέσει εκτός λειτουργίας την πρώτη λιγνιτική μονάδα Πτολεμαϊδας μετά από μισό αιώνα λειτουργίας, την οποία κατηγόρησε ως ρυπογόνο και δήλωσε ότι «ξεκόβουμε από το παρελθόν και κάνουμε νέα αρχή». Έτσι, διαγράφοντας το «ρυπογόνο» παρελθόν της ΔΕΗ ευαγγελίζεται μια νέα αρχή με νεφελώδεις στόχους χωρίς να εξετάζονται οι επιπτώσεις έργων και λόγων σε έναν τόσο νευραλγικό τομέα για την κοινωνία και την οικονομία της χώρας σε μια κρίσιμη περίοδο.

Το παρελθόν της ΔΕΗ είναι λαμπρό και δεν διαγράφεται με υπουργικούς εξορκισμούς, ούτε και η συμβολή της 1ης λιγνιτικής μονάδας στην Πτολεμαϊδα μετά από μισό αιώνα προσφοράς στον εξηλεκτρισμό, θέτοντας σε δοκιμασία το μέλλον του ηλεκτρικού τομέα στη χώρα. Ο Κομφούκιος που έζησε πριν από τον Σωκράτη έγραφε «μελέτα το παρελθόν αν θέλεις να γνωρίσεις το μέλλον».

Η πρώτη λιγνιτική μονάδα στην Πτολεμαίδα 70MW απετέλεσε ένα κρίσιμο έργο για τον εξηλεκτρισμό της χώρας. Θα δοκιμάζονταν τεχνολογίες καύσης του λιγνίτη Πτολεμαίδας για μεγάλες μονάδες την εποχή εκείνη και υπήρχε δικαιολογημένα η αγωνία των μηχανικών της ΔΕΗ και της ξένης εταιρείας που ανέπτυσσε την τεχνολογία. Μετά τις επιτυχείς δοκιμές άνοιξε ο δρόμος για τον προγραμματισμό της δεύτερης μονάδας 120ΜW (η οποία πληρώθηκε τότε με εξαγωγή ελληνικών κρασιών στη Γαλλία) και των επόμενων μονάδων ανεβάζοντας την ισχύ μέχρι τα 350MW.

Η εντατική εκμετάλλευση των λιγνιτών της ευρύτερης περιοχής της Πτολεμαϊδας (και της Μεγαλόπολης) έγινε μετά τις αλλεπάλληλες πετρελαϊκές κρίσεις της δεκαετίας του ’70 χρησιμοποιώντας τις τότε καλύτερες διαθέσιμες τεχνολογίες. Έτσι, ο ηλεκτρικός τομέας βασίσθηκε στις εγχώριες ενεργειακές πηγές (λιγνίτες και υδατοπτώσεις) με το πλεονέκτημα της ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασμού, διατηρώντας χαμηλό κόστος παραγωγής και συμβάλλοντας στην οικονομική ανάπτυξη. Ο εξηλεκτρισμός στο σύνολο της χώρας έγινε σε λιγότερο από 40 χρόνια αξιοποιώντας εγχώριες ενεργειακές πηγές και απετέλεσε το θαύμα του εξηλεκτρισμού με τη συμβολή του προσωπικού και την εφαρμογή των νέων τεχνολογιών και χρήση της διεθνούς εμπειρίας.

Στη δεκαετία του ’80 τα περιβαλλοντικά προβλήματα διεθνώς οδήγησαν τον ηλεκτρικό τομέα στη διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών και σε πιο αποδοτικές ενεργειακές τεχνολογίες, ενώ στη συνέχεια στην ανάπτυξη των ΑΠΕ. Έτσι, σε συνδυασμό και με την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας καθώς και τα μέτρα για την κλιματική αλλαγή, από τις αρχές του αιώνα ο ηλεκτρικός τομέας εισέρχεται σε μια νέα εποχή.

Η νέα εποχή οδηγεί στη μεγάλη διείσδυση των ΑΠΕ με κατάλληλη μίξη στα μελλοντικά ηλεκτρικά δίκτυα, που αποτελεί ένα δύσκολο τεχνικά και οικονομικά πρόβλημα. Τα ηλεκτρικά δίκτυα βρίσκονται στην αρχή των μεγάλων αλλαγών προς τα δίκτυα του 21ου αιώνα με άλλη αρχιτεκτονική σχεδίασης, αξιοποιώντας τις νέες τεχνολογίες και τα νέα υλικά που αναπτύχθηκαν τα τελευταία χρόνια. Η ανάπτυξη και λειτουργία των έξυπνων δικτύων είναι αναγκαία για τη δημιουργία αειφόρου ηλεκτρικού συστήματος που θα βασίζεται στην ενσωμάτωση σε ευρεία κλίμακα της διεσπαρμένης παραγωγής και αποθήκευσης μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα. Έτσι, η παραγωγή μεταφέρεται σε μεγάλο αριθμό παραγωγών αλλά σε μικρότερη  κλίμακα, όπως και ο έλεγχος του συστήματος μετακινείται και σε μικρότερη κλίμακα.

Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας θα πρέπει να λειτουργήσει στα πλαίσια μιας ανταγωνιστικής αγοράς αλλά το μεγάλο στοίχημα είναι ο μετασχηματισμός των ηλεκτρικών δικτύων, που αποτελούν φυσικό μονοπώλιο, στα δίκτυα του 21ου αιώνα για αδιάλειπτη παροχή ηλεκτρικής ενέργειας με υψηλή ποιότητα για τις σύγχρονες κοινωνίες και τις οικονομικές δραστηριότητες.

Η Ελλάδα όμως εμμένει ακόμη στα δίκτυα που σχεδιάσθηκαν με τις τεχνολογίες του 1960 και τους μετρητές καταναλωτών της τεχνολογίας του 1920 αντί των έξυπνων μετρήσεων και του Internet. Η ηχηρή ευαισθησία για το περιβάλλον κλείνοντας μονάδες λιγνίτη δεν οδηγεί πουθενά, χρειάζονται νέες ιδέες, νέες τεχνολογίες και νέοι άνθρωποι για τη νέα εποχή με καθαρότερο και φθηνότερο ηλεκτρισμό.

* Γενικός Γραμματέας και Μέλος Δ.Ε. του ΙΕΝΕ.

(Τα άρθρα που δημοσιεύονται στη στήλη αυτή εκφράζουν προσωπικές απόψεις των μελών του ΙΕΝΕ και δεν απηχούν απαραιτήτως τις θέσεις του Ινστιτούτου).