Η Ακριβή Βενζίνη, του κ. Κ. Ν. Σταμπολή*

Ημ/νία δημοσίευσης: Τετάρτη, 12 Μαΐου 2010

Με την επιβολή των νέων μέτρων και της αύξησης του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης (ΕΦΚ) και αυτής που είχε προηγηθεί στις αρχές Απριλίου, η μέση τιμή της απλής αμόλυβδης έφθασε στα 1,60 ευρώ το λίτρο, ενώ στα νησιά και ιδιαίτερα στην Κρήτη, οι τιμές κινούνται σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα. Οι εκτιμήσεις της αγοράς είναι ότι μέχρι τα τέλη του έτους οι τιμές για το λίτρο την αμόλυβδη θα έχουν εκτιναχθεί στα 2.0 ευρώ, λόγω ενίσχυσης του δολαρίου και περαιτέρω αύξησης των διεθνών τιμών. Μία καθ’ όλα πρωτόγνωρη κατάσταση για την Ελλάδα, η οποία επί μακρό διάστημα απολάμβανε από τα φθηνότερα υγρά καύσιμα στην Ευρώπη.

Σήμερα, μετά τις απανωτές αυξήσεις στον ΕΦΚ και στο ΦΠΑ, η αμόλυβδη βενζίνη όλων των κατηγοριών και το πετρέλαιο κίνησης (ντίζελ), έχουν διαμορφωθεί πλέον, και μάλιστα σε διάστημα λίγων εβδομάδων, στα ανώτερα επίπεδα τιμών της Ευρώπης των 27. Σημειωτέον ότι οι υψηλές αυτές τιμές δεν αναμένεται να υποχωρήσουν στο προβλεπόμενο μέλλον, πρώτον διότι η οικονομική ανάκαμψη της χώρας και άρα η άρση των δημοσιονομικών μέτρων δεν είναι επί θύρας, και δεύτερον διότι οι διεθνείς τιμές πετρελαίου έχουν μία σαφή ανοδική τάση. Να σημειώσουμε ότι από τις αρχές του έτους το Brent έχει ανατιμηθεί κατά 15%, ενώ η ανοδική πορεία δεν αναμένεται ν’ ανακοπεί σύντομα, αφού παρατηρείται αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης (βλέπε ανάπτυξη οικονομιών BRIC), ενώ παράλληλα εντείνονται οι ανησυχίες για καθήλωση της παγκόσμιας παραγωγής στα περσινά επίπεδα.

Είναι εύλογη λοιπόν η ανησυχία για το πώς αναμένεται να διαμορφωθεί η εσωτερική αγορά πετρελαίου κατά τους επόμενους μήνες ή χρόνια, δεδομένης της κάμψης των πωλήσεων της αμόλυβδης αλλά και του ντίζελ τους τελευταίους 18 μήνες. Να σημειώσουμε ότι σύμφωνα με εκτιμήσεις της αγοράς, οι πωλήσεις της αμόλυβδης το 2009 ήσαν κατά 2-3% μειωμένες σε σύγκριση με το 2008, φθάνοντας περίπου τους 3.9 εκατομ. τόνους, ενώ η κάμψη στο ντίζελ ήτο ελαφρώς μικρότερη με τον όγκο πωλήσεων να διαμορφώνεται στους 3.0 εκατομ. τόνους, δηλαδή μία μείωση 1.5% σε σύγκριση με το 2008. Τελευταίες πληροφορίες από τις εταιρείες αναφέρουν ότι το πρώτο τετράμηνο του 2010 η πτώση των πωλήσεων σε όγκο κυμαίνεται περίπου στο 15% για την απλή αμόλυβδη και 30% για την αμόλυβδη των 100 οκτανίων. Είναι φανερό ότι οι απανωτές αυξήσεις των τελευταίων εβδομάδων έχουν δράσει καταλυτικά στη μείωση της κατανάλωσης, κυρίως από ΙΧ αυτοκίνητα, δείχνοντας την περίσκεψη με την οποία αντιμετωπίζουν την κατάσταση πάρα πολλοί οδηγοί.

Η νέα πραγματικότητα στις τιμές των υγρών καυσίμων οδηγεί νομοτελειακά σε μία αναδιάταξη της εσωτερικής αγοράς, με άμεση επίπτωση στους χαμηλότερους προς το παρόν όγκους πωλήσεων, που σύμφωνα με πρώτες εκτιμήσεις της βιομηχανίας αναμένονται να είναι μειωμένες συνολικά περί το 10% σε ετήσια βάση σε σύγκριση με το 2009.  Εξ’ άλλου, παράγοντες της αγοράς επισημαίνουν τις σημαντικές αλλαγές που πρόκειται να επέλθουν στην οργάνωση και διάρθρωση του κλάδου με το κλείσιμο αρκετών πρατηρίων και τη συγχώνευση εταιρειών εμπορίας να καθίστανται αναπόφευκτες. Μία τέτοια προοπτική πάντως δεν είναι απαραίτητα τόσο κακή όσο ακούγεται, αφού η Ελληνική αγορά είναι σαφώς κατακερματισμένη, σε σύγκριση με άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, έχοντας έναν τεράστιο αριθμό πρατηρίων (8.000 +, τη στιγμή που η Γερμανία έχει 5.000) και περισσότερες από 20 εταιρείες εμπορίας. Ένας δε εξορθολογισμός της αγοράς αναπόφευκτα θα επιφέρει και απτά οφέλη για τον καταναλωτή με την δημιουργία μεγαλύτερου ανταγωνισμού.

Εδώ και αρκετά χρόνια υποστηρίζουμε, προκαλώντας την μήνη των καταναλωτικών οργανώσεων (λόγω της πιθανολογούμενης επίπτωσης στον πληθωρισμό), ότι οι τιμές της βενζίνης στη χώρα μας ήσαν φθηνές και έπρεπε πάση θυσία να ανατιμηθούν σημαντικά για να σταματήσει η συναλλαγματική αφαίμαξη της χώρας, η οποία και εισάγει το 99.9% των υγρών καυσίμων που καταναλώνει. Οι λόγοι που υποστηρίζουμε διαχρονικά αυτή τη θέση υποκινούνται από την ανάγκη μείωσης του λογαριασμού πετρελαιοειδών, αφού για εισαγωγές μόνο το 2008 η χώρα επλήρωσε περί τα 16.0 δισεκ. ευρώ και κάτι λιγότερο το 2009. Σημαντικά ποσά για τα οικονομικά μεγέθη της χώρας, σχεδόν 6.0% του ΑΕΠ, που επηρεάζουν άμεσα και δυσμενώς το ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών και ως εκ τούτου συμβάλλουν στη διεύρυνση του δημόσιου ελλείμματος.

Έτσι πέρα από την καθαρά φοροεισπρακτική φύση των πρόσφατων ανατιμήσεων, όπου το κράτος θα αποκομίσει επιπλέον έσοδα 1.0-1.2 δισεκ. ευρώ για το 2010, ανακόπτεται και η αύξηση των εισαγωγών με περαιτέρω ευεργετικά αποτελέσματα για την οικονομία. Οι δε επιπτώσεις στην εγχώρια βιομηχανία (βλ. διυλιστήρια, εταιρείες εμπορίας) δεν θα είναι ιδιαίτερα αρνητικές, αφού αυτή διαθέτει μηχανισμό αναπροσαρμογής και μπορεί ταυτόχρονα να αυξήσει τις εξαγωγές της, ιδιαίτερα στις χώρες της ΝΑ Ευρώπης, οι οικονομίες των οποίων αναμένεται να επιστρέψουν σε αναπτυξιακούς ρυθμούς εντός του τρέχοντος έτους.

Η Ελληνική αγορά πετρελαιοειδών έζησε μία πρωτοφανή περίοδο ανάπτυξης τα τελευταία 15 χρόνια, χάρη στην πολιτική του φθηνού αυτοκινήτου, των χαμηλών επιτοκίων αλλά και του αενάως επεκτεινόμενου οδικού δικτύου της χώρας (χρηματοδοτούμενου από τον δημόσιο κορβανά, ελέω ξένων δανείων και Ε.Ε.). Από την εποχή όπου ένα αυτοκίνητο αντιστοιχούσε σε κάθε 3 οικογένειες, εφθάσαμε στην τρυφηλή κατάσταση των 3 αυτοκινήτων ανά οικογένεια! Είναι προφανές ότι κάπου στο δρόμο απωλέσθη το μέτρο, έχοντας πιστέψει ότι η Ελλάδα έγινε αίφνης μία εύπορη πολιτεία των ΗΠΑ, χωρίς όμως να διαθέτει τις κατάλληλες υποδομές. Οι σημερινές αυξήσεις έρχονται την κατάλληλη στιγμή ν’ αφυπνίσουν τα ένστικτα επιβίωσής μας, επιβάλλοντας μας νέα κριτήρια καταναλωτικής συμπεριφοράς και οδηγώντας μας πάλι στο μέτρο και την αυτοσυγκράτηση, τουλάχιστον ως προς το αυτοκίνητο και τα καύσιμά του.

*Αντιπρόεδρος και Γενικός Διευθυντής του ΙΕΝΕ.

(Τα άρθρα που δημοσιεύονται στη στήλη αυτή εκφράζουν προσωπικές απόψεις των μελών του ΙΕΝΕ και δεν απηχούν απαραιτήτως τις θέσεις του Ινστιτούτου).