Νησίδες Ανάπτυξης, του κ. Κ. Ν. Σταμπολή*

Ημ/νία δημοσίευσης: Τρίτη, 27 Απριλίου 2010

Όπως έχουμε επανειλημμένα υποστηρίξει από αυτήν την στήλη η μόνη διέξοδος από την σημερινή αρνητική οικονομική συγκυρία, δηλαδή την υπερχρέωση που οδήγησαν την χώρα οι κυβερνήσεις των τελευταίων 30 ετών, και είναι η πρωτογενής αιτία όλων των δεινών, είναι η επιστροφή σε μία αναπτυξιακή τροχιά. Σύμφωνα μάλιστα με τους υπολογισμούς ανεξαρτήτων οικονομικών think tanks μόνο εάν επιτευχθεί μία ανάπτυξη μέσα στα επόμενα χρόνια που να τρέχει με ετήσιο ρυθμό πάνω από 5,0% θα μπορέσει η χώρα να εξασφαλίσει γνήσιους πλεονασματικούς προϋπολογισμούς –με την προϋπόθεση ασφαλώς ότι θα μπορέσει να ελέγχει τα έξοδα της η κεντρική κυβέρνηση – και άρα να εξυπηρετήσει με άνεση τις δανειακές της υποχρεώσεις. 

Μπορεί για ορισμένους ο ανωτέρω ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ να ακούγεται εξωπραγματικός και για άλλους να φαντάζει ως όνειρο θερινής νυκτός, όμως οφείλουμε να υπενθυμίσουμε ότι η Ελλάδα κατά τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες ανεπτύσσετο με ετήσιους ρυθμούς 7,0%. Τότε η Ελλάδα κατείχε την δεύτερη θέση ανάμεσα στις χώρες του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Αναπτύξεως. Η εικόνα αυτή, το «ελληνικό οικονομικό θαύμα», μέτρησε σημαντικά για την πρώιμη αποδοχή της Ελλάδος στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα το 1981, πριν καν εισέλθει η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Φιλανδία και η Σουηδία.

Αργότερα, την περίοδο 1996-2005 ο ρυθμός ανάπτυξης έτρεχε πάλι σταθερά γύρω στο 4,0%, δηλαδή από τους υψηλότερους στην Ευρωζώνη. Γι αυτό και η χώρα παρά τον υψηλό της δανεισμό και το πελατειακό κράτος μπακάλη μπορούσε και αντιμετώπιζε με άνεση τις διεθνείς της υποχρεώσεις και συνέχιζε να δανείζεται αμέριμνα.

Παρά την απελπιστική σημερινή κατάσταση, μακροπρόθεσμα η χώρα εξακολουθεί να έχει καλύτερες προοπτικές από πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Και αυτό διότι διαθέτει υψηλά κατηρτισμένα στελέχη και επιστήμονες, εκπαιδευμένα εργατικά χέρια, εργατικό δυναμικό με καλή μέση  μόρφωση και τεχνική κατάρτιση, επαρκή ιδιωτικά κεφάλαια, σημαντικούς (αλλά υποεκτιμημένους από τις πολιτικές δυνάμεις) φυσικούς πόρους, πλεονεκτική γεωγραφική θέση και πλούσια πολιτισμική κληρονομιά. Εάν όλα αυτά τα συστατικά ενεργοποιηθούν συντονισμένα και με την παροχή κατάλληλων κινήτρων και επίκαιρες στρατηγικές επιλογές, και την ελάχιστη δυνατή ανάμειξη του κράτους, η χώρα θα επανέλθει σύντομα στο δρόμο της ανάπτυξης. Και για να μην εκληφθεί ότι τα όσα αναφέρουμε περί δυνατοτήτων ανάπτυξης αποτελούν μία θεωρητική τοποθέτηση αρκεί ν’ αναφέρουμε ότι σε ένα μόνο κλάδο, αυτόν της ενέργειας, και παρά το όλο αρνητικό οικονομικό κλίμα των τελευταίων δύο ετών πραγματοποιούνται ήδη σημαντικές επενδύσεις σε όλους σχεδόν τους τομείς. 

Μόνο για την παραγωγή ηλεκτρική ενέργειας αυτήν την στιγμή κατασκευάζονται και θα λειτουργήσουν μέσα στους επόμενους δώδεκα μήνες τέσσερις (4) ιδιωτικές μονάδες συνδυασμένου κύκλου με καύση φυσικού αερίου συνολικής εγκατεστημένης ισχύος 1,600MW που αντιπροσωπεύουν επενδύσεις (μαζί με αυτές των δικτύων και των υποσταθμών) άνω του 1,5 δις. ευρώ. Μικρότερες μεν αλλά διαρκείς επενδύσεις  που παρά την Καφκική ισχύουσα ακόμη αδειοδοτική διαδικασία είναι σε εξέλιξη, ξεπερνούν το 1,0 δις. ευρώ (μέχρι το τέλος του έτους) και καλύπτουν την εγκατάσταση αιολικών και φωτοβολταϊκών μονάδων, ηλεκτρικών δικτύων, υδροηλεκτρικών έργων, τηλεθέρμανσης, βιομάζας και παραγωγής υδρογονανθράκων. Σε βάθος δεκαετίας, δηλαδή μέχρι και το 2020, σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΙΕΝΕ οι συνολικές επενδύσεις στο ενεργειακό τομέα της χώρας μπορούν να ξεπεράσουν τα 35,0 δις. ευρώ, εξασφαλίζοντας την μετάβαση σε ένα σημαντικά διαφοροποιημένο και λιγότερο ρυπογόνο ενεργειακό ισοζύγιο.

Ο ενεργειακός τομέας εμφανίζεται σήμερα ως μία από τις λίγες «νησίδες ανάπτυξης» αλλά ασφαλώς δεν είναι ο μόνος. Μπορεί σε μέγεθος οι άλλοι τομείς να είναι μικρότεροι σε σύγκριση με την ενέργεια, αλλά πραγματικές νησίδες ανάπτυξης θα βρούμε σήμερα στην πληροφορική και μικροηλεκτρονική, στην βιοτεχνολογία, στα τεχνικά έργα, στις μεταφορές, στην έρευνα και παραγωγή μεταλλευμάτων και στην ανάπτυξη ποιοτικών πολιτιστικών και τουριστικών υπηρεσιών. Και ασφαλώς υπάρχουν και αρκετοί άλλοι τομείς που δεν αναφέραμε αλλά υφίστανται και μπορούν αναπτυσσόμενοι να παράγουν πλούτο και ευημερία. Ας μην απελπιζόμεθα λοιπόν και ας στηριχθούμε στις σημερινές νησίδες ανάπτυξης για να οργανώσουμε μία συνολική αναπτυξιακή προσπάθεια σε εθνικό επίπεδο. Η πρόκληση για τους κυβερνόντες είναι ξεκάθαρη.

*Αντιπρόεδρος και Γενικός Διευθυντής του ΙΕΝΕ.

(Τα άρθρα που δημοσιεύονται στη στήλη αυτή εκφράζουν προσωπικές απόψεις των μελών του ΙΕΝΕ και δεν απηχούν απαραιτήτως τις θέσεις του Ινστιτούτου).