Η Απουσία Ελληνικής ΑΟΖ Ενθαρρύνει τις Τουρκικές Έρευνες στην Ανατ. Μεσόγειο

Όπως έγινε γνωστό από τις επίσημες ανακοινώσεις της Τουρκικής κυβέρνησης (10/8) δια στόματος του υπουργού Ενέργειας Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ, το πλωτό γεωτρύπανο «Αμπντουλχαμίντ Χαν», που αποτελεί το τελευταίο απόκτημα της κρατικής εταιρείας πετρελαίων TPAO, θα ξεκινήσει πολύ σύντομα έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο. Με βάση την NAVTEX του σταθμού της Αττάλειας, υπ´αριθμόν 0730/23

που ισχύει μέχρι τις 6 Φεβρουαρίου 2024, το εν λόγω πλωτό γεωτρύπανο θα μετακινηθεί από το λιμάνι Τασουτσού σε περιοχή της Μεσογείου άνω των 150 ναυτικών μιλίων νότια των Μύρων, και εντός δυνητικής τουρκικής υφαλοκρηπίδας, πολύ κοντά στο «τριεθνές», εκεί δηλαδή που θεωρητικά τέμνονται οι ΑΟΖ της Κύπρου (που έχει ανακηρυχθεί) της Ελλάδας (που δεν έχει) και της Τουρκίας (που δεν δέχεται οριοθέτηση βάσει της UNCLOS)

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η εν λόγω περιοχή πρόκειται για ένα μικρό σχετικά ερευνητικό τεμάχιο το οποίο και έχει σαρωθεί τα προηγούμενα χρόνια (ιδίως το καλοκαίρι του 2020) από δισδιάστατες και τρισδιάστατες σεισμικές έρευνες από το ερευνητικό σκάφος, Oruc Rei, επίσης ιδιοκτησίας της ΤΡΑΟ. Οι έρευνες αυτές, πέρα από την γεωπολιτική σημασία που έχουν για την Άγκυρα στην προσπάθεια αμφισβήτησης της δυνητικής Ελληνικής ΑΟΖ, εντάσσονται στα μακροπρόθεσμα ερευνητικά σχέδια της καθ´ολα αξιόπιστης ΤΡΑΟ, που στόχο έχουν να ανακαλύψουν εμπορικά εκμεταλλεύσιμες ποσότητες υδρογονανθράκων με στρατηγικό στόχο την μείωση της ενεργειακής εξάρτησης της Τουρκίας.Να υπενθυμίσουμε ότι χάρη στις προσπαθείς της TPAO τον Αύγουστο του 2020 ανακαλύφθηκε το μεγάλο κοίτασμα Sakarya στην Μαύρη Θάλασσα δυναμικότητας 700 bcm. Σε χρόνο ρεκόρ ολοκληρώθηκαν οι απαραίτητες υποδομές και πριν το τέλος του τρέχοντος έτους ξεκινά η παραγωγή με αρχικό στόχο 10 bcma που ενδέχεται να φθάσει τα 30-35 bcma καλύπτοντας το μεγαλύτερο μέρος της Τουρκικής ζήτησης σε αέριο που σήμερα φθάνει τα 45-50 bcma. Αξίζει ακόμα να σημειωθεί ότι η Τουρκία παράγει περί τα 40,000 βαρέλια πετρελαίου την ημέρα που ισοδυναμεί με 7% της εγχώριας κατανάλωσης. Στόχος η αύξηση της εν λόγω παραγωγής ώστε να μειωθούν οι εισαγωγές και να εξοικονομηθεί πολύτιμο συνάλλαγμα (κάτι που δεν φαίνεται να προβληματίζει τις Ελληνικές κυβερνήσεις των τελευταίων ετών οι οποίες υπό την απατηλή ασφάλεια που δήθεν προσφέρει το ευρώ δεν τους απασχολεί ιδιαίτερα το ελλειματικό ισοζύγιο εξωτερικών συναλλαγών).

Η ελληνική ΑΟΖ σύμφωνα με την UNCLOS

Και ενώ στην Αθήνα σε πολλούς χειριστές των διεθνών θεμάτων, εντός και εκτός κυβέρνησης, έχει επιστρέψει η νευρικότητα προεξοφλώντας νέες διεκδικήσεις και τυχόν παραβιάσεις της «δυνητικής» ΑΟΖ από πλευράς Τουρκίας, παρηγορούνται με την διαπίστωση - βάσει ανεπίσημων δηλώσεων εκπροσώπων της τουρκικής κυβέρνησης- ότι το «Αμπντουλχαμίντ Χαν» πρόκειται να κινηθεί εντός περιοχής τουρκικής δικαιοδοσίας, και υπό αυτή την έννοια δεν πρόκειται να επηρεασθεί η τρέχουσα φάση επαφών με την Άγκυρα ενόψει των επόμενων βημάτων της ελληνοτουρκικής προσέγγισης.

Όμως χωρίς η Ελλάδα να έχει ανακηρύξει Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) στην Ανατολική Μεσόγειο (όπως έχει πράξει στην Αδριατική και στο Ιόνιο και την μερική, και μάλλον προβληματική, οριοθέτηση με την Αίγυπτο) και άρα να υπάρχει σαφής γνώση και απεικόνιση των ορίων της, μέσω της δημοσίευσης σχετικού χάρτη, τίθενται μια σειρά από εύλογα και επιτακτικά ερωτήματα:

(α) Ποιός εγγυάται ότι το ανωτέρω ερευνητικό σκάφος της Τουρκίας δεν θα λοξοδρομήσει και επιχειρήσει έρευνες εντός της ακήρυκτης μεν, αλλά πολύ υπαρκτής, Ελληνικής ΑΟΖ. Και σε μια τέτοια εξέλιξη πως πρόκειται να αντιδράσει η Ελληνική πλευρά; Θα κάνει ότι κοιμάται για να μην διαταραχθεί η σημερινή «θετική» ατμόσφαιρα;

(β) Με το να μην προβάλλει, ως όφειλε, η Αθήνα την έστω «δυνητική» όπως αποκαλεί ΑΟΖ της, μέσω της ανάρτησης χαρτών, είναι σαν να εκχωρεί το δικαίωμα σε τρίτες χώρες για διεξαγωγή ερευνών, αλιείας η άλλων οικονομικών δραστηριοτήτων. Αλήθεια βάσει ποιού χάρτη και ποιάς χάραξης η Αθήνα υποστηρίζει ότι η Άγκυρα καταπατά τα νόμιμα δικαιώματα της;

(γ) Η ανακήρυξη ΑΟΖ από την Ελλάδα στην Ανατ. Μεσόγειο, βάσει του νόμου Μανιάτη (Ν.4001/2011) ο οποίος έχει συνταχθεί βάσει των προβλέψεων του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας (UNCLOS) εξασφαλίζει την κοινή ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου με συμπερίληψη του νησιωτικού συμπλέγματος Καστελόριζου - Στρογγύλης. Εάν δούμε τον χάρτη (πιο πάνω) της Ανατ. Μεσογείου θα παρατηρήσουμε ότι η κοινή ΑΟΖ μεταξύ Κύπρου και Ελλάδος αποτελεί κλειδί για την διαμόρφωση της Ελληνικής ΑΟΖ στην περιοχή και η οριοθέτηση της, που θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να ακολουθήσει της ανακήρυξης, έπρεπε να είχε γίνει πολλά χρόνια τώρα.

Η ελλειμματική οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο

Όπως επίσης μετά την ανακήρυξη της ΑΟΖ από την Αθήνα θα πρέπει να ολοκληρωθεί η προς Ανατολάς οριοθέτηση με την Αίγυπτο. Σε περίπτωση ενστάσεων από το Κάιρο η χάραξη του εξωτερικού ορίου της ΑΟΖ μπορεί παρ´ολα αυτά να αποτυπωθεί με την ένδειξη (στους χάρτες) ως μη οριοθετημένης, όπως ακριβώς έχει πράξει η Λευκωσία.

Μπορεί η οριοθέτηση ελληνικής ΑΟΖ βάσει των ανωτέρω προβλέψεων να θεωρείται από ορισμένους ως μαξιμαλιστική ενέργεια, και μάλιστα σε περίοδο σχετικής νηνεμίας στις Ελληνο-Τουρκικές σχέσεις, αλλά αυτό προκύπτει από την εφαρμογή της UNCLOS. Δηλαδή πρόκειται για μια πράγματι μεγάλη θαλάσσια έκταση που ανήκει στην Ελλάδα ως οικονομική ζώνη, αποτέλεσμα του εκτενούς νησιωτικού χώρου της και της αρχής του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας ότι όλοι οι νήσοι δικαιούνται ΑΟΖ. Γιατί άραγε η Ελλάδα θα πρέπει αυτοβούλως να απαρνηθεί την θέση αυτή την στιγμή που το γεωπολιτικό πλεονέκτημα της χώρας βασίζεται ακριβώς στην ναυτική της υπεροχή και στο μοναδικό θαλάσσιο περιβάλλον της, με την Τουρκία να διεκδικεί αντίστοιχο γεωπολιτικό πλεονέκτημα στην ηπειρωτική της μάζα (land mass) και στα στενά των Δαρδανελίων. Θέσεις που η χώρα μας ουδέποτε αμφισβήτησε.

Οι ανωτέρω παρατηρήσεις μας μπορεί να προκαλούν δυσφορία σε ορισμένους κύκλους και να αντιτίθενται στην παρούσα δήθεν ευνοϊκή συγκυρία για την επίλυση των «διαφορών» μας με την Τουρκία. Πλην όμως αποτελούν αυτονόητες ενέργειες που έπρεπε να είχαν γίνει προ πολλού. Χρυσή ευκαιρία αποτέλεσε η υπογραφή του Τούρκο-Λιβυκού μνημονίου τον Νοέμβριο του 2019. Η ανακήρυξη από την Ελλάδα ΑΟΖ την επόμενη ημέρα θα ήτο απόλυτα δικαιολογημένη ως η πλέον ενδεδειγμένη απάντηση. Ποτέ δεν είναι αργά και καιρός είναι η Αθήνα να εγκαταλείψει επιτέλους το δόγμα του κατευνασμού που έχει κυριαρχήσει τα τελευταία χρόνια-και τις ατέρμονες διερευνητικές επαφές και συζητήσεις με την Άγκυρα που δεν οδηγούν πουθενά - και να υιοθετήσει μια πλέον ενεργητική στάση προχωρώντας άμεσα στην ανακήρυξη ΑΟΖ κλείνοντας τα κενά που υπάρχουν σήμερα στον χάρτη.

Οιαδήποτε αμφισβήτηση της ανακήρυξης ΑΟΖ από την Ελλάδα και της ανάρτησης σχετικών χαρτών μοιραία θα οδηγήσει σε ισχυρές Τουρκικές αντιδράσεις που όμως δεν εξυπακούεται ότι θα συνοδευτούν με θερμό επεισόδιο. Θα υπάρξει, σχεδόν νομοτελειακά, μια κλιμάκωση αντιδράσεων και από τα δύο μέρη που θα ωθήσουν τα πράγματα σε μια αντιπαράθεση και τελικά σε κάποιου είδους διαπραγμάτευση υπό τη πίεση της Washington. Μόνο που σε αυτή την περίπτωση θα είναι η Άγκυρα στην θέση του επισπεύδοντας και όχι η Αθήνα. Με την Ελλάδα να έχει την δυνατότητα να υποδείξει εναλλακτικές οδούς για επίλυση των διαφορών πέρα της πολυδιαφημισμένης, αλλά επικίνδυνης για τα Ελληνικά συμφέροντα, Χάγης. Υπάρχει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, (European Court of Justice) με έδρα το Λουξεμβούργο, στο οποίο οφείλει η Ελλάδα να θέσει το όλο θέμα με δεδομένο ότι το Ενωσιακό Δίκαιο έχει πλήρως ενσωματώσει τα προβλεπόμενα του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας (UNCLOS).

(από energia.gr, 14/08/2023)