Ομιλία του Εκτελεστικού Διευθυντή του ΙΕΝΕ σε Εκδήλωση του ΚΕΔΙΣΑ

Ημ/νία δημοσίευσης: Τρίτη, 15 Μαΐου 2018

Την περασμένη Τετάρτη 9 Μαΐου ο Εκτελεστικός Διευθυντής του ΙΕΝΕ, κ. Κων/νος Σταμπολής, αποδεχόμενος πρόσκληση του Προέδρου του Κέντρου Διεθνών Στρατηγικών Αναλύσεων (ΚΕΔΙΣΑ), κυρίου Ανδρέα Γ. Μπανούτσου, συμμετείχε σε ειδική απογευματινή εκδήλωση που είχε θέμα «Η Ελλάδα Γεωστρατηγικός Ενεργειακός Κόμβος της Ευρώπης».

Ο Εκτελεστικός Διευθυντής του ΙΕΝΕ, στην ομιλία του, έθεσε το ερώτημα για το ποιος είναι ο πραγματικός ρόλος της Ελλάδος στο Ευρωπαϊκό Ενεργειακό Στερέωμα, ενώ με πληθώρα στοιχείων τεκμηρίωσε την άποψη του γιατί η Ελλάδα δεν μπορεί να αναδειχθεί σε έναν βασικό ενεργειακό κόμβο της Ευρώπης, παρά τα περί αντίθετων λεγόμενων από επίσημα κυβερνητικά χείλη. Όπως ανέφερε ο Κ. Ν. Σταμπολής στην ομιλία του, «Η συντελεσθείσα πρόοδος τα τελευταία χρόνια στη χάραξη και κατασκευή νέων αγωγών φυσικού αερίου (λ.χ. ο υπό κατασκευή TAP, ο Ελληνο-Βουλγαρικός διασυνδετήριος, ο υπό μελέτη East Med), αλλά και ενεργειακών έργων υποδομής γενικότερα (αναβάθμιση τέρμιναλ LNG Ρεβυθούσας, FSRU Αλεξανδρούπολης, ηλεκτρική διασύνδεση νήσων), δίδουν την εντύπωση ότι η Ελλάδα πρόκειται οσονούπω να μετατραπεί σε ένα βασικό, εάν όχι τον κύριο, ενεργειακό κόμβο της ευρύτερης περιοχής.

Αυτό αποτελεί μία ψευδαίσθηση, καθώς η χώρα μας, μέσα από μια απλή ανάγνωση του χάρτη, εμφανίζεται ως ένα από τα πλέον απομονωμένα γεωγραφικά διαμερίσματα της Ευρώπης, ευρισκόμενη στη νοτιότερη απόληξη της χερσονήσου του Αίμου και μάλιστα αποκομμένη από τα μεγάλα ενεργειακά δίκτυα της Κεντρικής και ΝΑ Ευρώπης.

Μπορεί στην τεχνολογικά προηγμένη και ηλεκτρονικά προχωρημένη εποχή μας η σημασία της γεωγραφίας να τείνει να υποβαθμίζεται, καθότι όπως πολλοί υποστηρίζουν, αυτό που μετράει σήμερα είναι η εμβέλεια του ψηφιακού αποτυπώματος μιας χώρας, όμως στον τομέα της ενέργειας οι αποστάσεις, η μορφολογία, η τοποθεσία και ο γεωπολιτικός προσδιορισμός εξακολουθούν να έχουν ειδικό βάρος.

Οι γεωγραφικές, και όχι μόνο, συντεταγμένες καθορίζουν συνήθως τις τεχνικές παραμέτρους, τη σχεδίαση και το ύψος μιας επένδυσης και επηρεάζουν άμεσα τις προοπτικές υλοποίησής της. Υπό αυτή την έννοια, τα δίκτυα αγωγών φυσικού αερίου και ηλεκτρικών διασυνδέσεων που δημιουργούνται τώρα έρχονται να ενισχύσουν κυρίως την αμφίδρομη μεταφορά ενέργειας στον πολύ άμεσο γεωγραφικό περίγυρο - δηλ. ανταλλαγές ενέργειας με Τουρκία, Βουλγαρία, FYROM, Αλβανία, ελληνικός νησιωτικός χώρος - και ως εκ τούτου αποτελούν μια μάλλον αυστηρά τοπική υπόθεση που καθόλου δεν επηρεάζει τις ενεργειακές ροές σε επίπεδο των κυρίως ευρωπαϊκών αγορών».

Συνεχίζοντας, ο Εκτελεστικός Διευθυντής του ΙΕΝΕ παρατήρησε: «Θα πρέπει να επισημανθεί ότι οι ποσότητες αερίου που σε λίγα χρόνια θα διέρχονται μέσω Ελλάδας προς Ευρωπαϊκούς προορισμούς είναι πολύ συγκεκριμένες και εξαιρετικά μικρές, σε σχέση με την κατανάλωση της Ευρώπης. Πιο συγκεκριμένα, οι ποσότητες φυσικού αερίου προερχόμενες από την Κασπία προς την ενεργειακά πεινασμένη Ευρώπη, και άρα και ο ρόλος της Ελλάδος ως προς αυτό το σημείο, αναδεικνύεται κομβικός. Όμως, εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε ότι οι ποσότητες αερίου που θα μεταφέρει ο TAP στην πρώτη ή στη δεύτερη φάση λειτουργίας του είναι πραγματικά ελάχιστες λαμβάνοντας υπόψη τις συνολικές ανάγκες της ευρωπαϊκής αγοράς. Και αυτό διότι μέσω του TAP θα διέρχονται αρχικά 10 δισ. κυβικά μέτρα κατ´ έτος, που θα εφοδιάζουν μια αγορά 500 δισ. κυβικών μέτρων, καλύπτοντας μόνο το 2% των αναγκών της και προσφέροντας μια κάποια, έστω πολύ μικρή, διαφοροποίηση του σημερινού μείγματος προμήθειας, που σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται από εισαγωγές ρωσικού αερίου.Λόγω αδυναμίας επαρκούς παραγωγής του Αζερμπαϊτζάν, τελικά ο TAP, ήδη από τη Α’ φάση, θα μεταφέρει και ρωσικό φυσικό αέριο διαλύοντας δια παντός τον μύθο (που εντέχνως καλλιεργούσε όλα αυτά τα χρόνια πιστά η Ε. Επιτροπή) περί συμβολής του TANAP-TAP στη διαφοροποίηση του ενεργειακού μείγματος της Ευρώπης.»

Τέλος, ο Κ.Ν. Σταμπολής παρατήρησε ότι: «Στην παρούσα συζήτηση περί του αναδυόμενου δήθεν κομβικού ρόλου της χώρας μας στα ενεργειακά πράγματα της Ευρώπης, θα πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη τη θέση της Τουρκίας η οποία, σε σύγκριση με την Ελλάδα, υπερέχει κατά πολύ τόσο σε μέγεθος και έκταση υποδομών, όσο και ως χώρα διέλευσης βασικών ενεργειακών διαδρόμων. Με 3 εκατ. βαρέλια πετρελαίου να διέρχονται καθημερινά μέσω Βόσπορου και λιμένος Τσειχάν, και με διασυνδέσεις αγωγών αερίου και πετρελαίου με Ρωσία (Blue Stream, Turkish Stream, Trans Balkan), Αζερμπαϊτζάν, Ιράν και Ιράκ και τέσσερα τέρμιναλ LNG, που εξασφαλίζουν περίπου 50 δισ. κυβικά μέτρα αερίου το χρόνο (έναντι 4 δισ. κυβικών μέτρων της Ελλάδος) για τις ανάγκες της εσωτερικής αγοράς, η Τουρκία αποτελεί σήμερα το βασικό ενεργειακό κόμβο της ευρύτερης περιοχής.

Υπενθυμίζουμε ότι ο TAP αποτελεί απλή προέκταση του τεράστιου αγωγού TANAP - SCP (μήκους 1800 χλμ και χωρητικότητας 40 δισ. κυβικών μέτρων) που διασχίζει οριζόντια την Τουρκία, μεταφέροντας Κασπιανό αέριο προς την εσωτερική αγορά, αλλά και προς τον TAP.

Συμπεραίνεται ότι η Ελλάδα, με τις υπό ανάπτυξη, αλλά περιορισμένες σε μέγεθος, ενεργειακές υποδομές της, μόνο ένα δευτερεύοντα ή και τριτεύοντα ρόλο μπορεί να παίξει ως προς τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης, αδυνατώντας να εξελιχθεί σε ένα βασικό κόμβο διέλευσης φυσικών ενεργειακών φορτίων. Μπορεί, όμως, εάν αναδείξει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που αναμφίβολα διαθέτει, και αξιοποιώντας πρωτίστως την υψηλού επιπέδου χρηματοοικονομική υποδομή που έχει αναπτύξει, να εξελιχθεί σε έναν πρώτης τάξεως περιφερειακό εμπορικό ενεργειακό κόμβο.

Το πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση ήδη προετοιμάζεται με την ίδρυση και λειτουργία, από τις αρχές του 2019, του Χρηματιστηρίου Ενέργειας και εντός του 2020 με την ενεργοποίηση του gas trading hub, με την υποστήριξη της πλατφόρμας εξισορρόπησης φορτίων που αναπτύσσει σήμερα ο ΔΕΣΦΑ».