Ξεκίνησε το «10th SE Europe Energy Dialogue - Το ΙΕΝΕ Παρουσιάζει το «SE Europe Energy Outlook 2016/2017» στο Βελιγράδι

Ημ/νία δημοσίευσης: Τρίτη, 13 Ιουνίου 2017

H βασική μελέτη αναφοράς του Ινστιτούτου Ενέργειας Ν.Α. Ευρώπης (ΙΕΝΕ), «SE Europe Energy Outlook 2016/2017» παρουσιάζεται κατά τη σημερινή, πρώτη ημέρα του ετήσιου συνεδρίου του ΙΕΝΕ «10th SE Europe Energy Dialogue», που εφέτος πραγματοποιείται για πρώτη φορά εκτός Ελλάδος και, συγκεκριμένα, στην πρωτεύουσα της Σερβίας, Βελιγράδι (13 και 14 Ιουνίου).

Από το βήμα του «10th SE Europe Energy Dialogue», του οποίου η κεντρική θεματική έχει τίτλο «Connecting SE Europe’s Energy Markets», θα παρουσιαστεί, η σημαντική αυτή μελέτη του ΙΕΝΕ που παρέχει μια εμπεριστατωμένη και ολοκληρωμένη εικόνα του ενεργειακού τομέα της περιοχής εξετάζοντας 13 συνολικά χώρες. Το«SE Europe Energy Outlook 2016/2017» ( SEEEO 2016/2017) του ΙΕΝΕ παρέχει μία ολοκληρωμένη εικόνα της ενεργειακής πραγματικότητας και των συναφών προοπτικών των χωρών της ΝΑ Ευρώπης.

Οι εργασίες του εφετινού «10ου Ενεργειακού Διαλόγου ΝΑ Ευρώπης» του ΙΕΝΕ ξεκίνησαν με εισαγωγικές ομιλίες του Προέδρου του Ινστιτούτου, κ. Ιωάννη Χατζηβασιλειάδη, του Προέδρου της Εποπτικού Συμβουλίου της σερβικής EPS, Δρ. Branko Kovacevic, και του Προέδρου και Διευθύνοντος Συμβούλου της ΔΕΗ, κ. Μανόλη Παναγιωτάκη.

Κατά την πρώτη συνεδρία, που ήταν αφιερωμένη στις διεθνείς και περιφερειακές ενεργειακές προοπτικές, με προεδρεύοντα τον κ. Mr. Nikola Radovanovic (Chief Legal Officer για θέματα νομοθεσίας ΕΕ - Γραφείο Συνδέσμου ΕΕ, Γραφείο Δντος Συμβούλου, NIS Gazprom Neft, Σερβία), ομιλητές ήταν οι Δρ. Yurdakul Yigitguden (Ανεξάρτητος Ενεργειακός Σύμβουλος και πρώην Συντονιστής Οικονομικών και Περιβαλλοντικών Δραστηριοτήτων του ΟΑΣΕ, Τουρκία), Δρ. Narsi Ghorban (Γραμματέας της Επιτροπής Περιβάλλοντος και Ενέργειας του Διεθνούς Εμπορικού Επιμελητηρίου, Ιράν), καθ. Ionut Purica (Εκτελεστικός Διευθυντής, Συμβουλευτικό Κέντρο Ενέργειας και Περιβάλλοντος, Ακαδημία της Ρουμανίας), κ. Dragana Orlic (αναπληρώτρια Διευθύντρια, Κέντρο Συντονισμού Ηλεκτρικής Ενέργειας -EKC, Σερβία). Ακολούθησε συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης με τη συμμετοχή των ως άνω ομιλητών καθώς και των κ. Milan Zdravkovic, DSO Executive Director, PE SRBIJAGAS, Σερβία) και Δρ. Branko Kovacevic.

Το SEEEO 2016/2017 του ΙΕΝΕ θα παρουσιάσει ο Εκτελεστικός Διευθυντής του ΙΕΝΕ κ. Κωστής Σταμπολής κατά τη δεύτερη συνεδρία του «10th SE Europe Energy Dialogue», στην οποία θα προεδρεύσει ο Γενικός Διευθυντής του International Center for Petroleum & Industrial Management (ICM), με έδρα την Αυστρία, Δρ. Hans Hutta.

Στην ίδια συνεδρία θα ακολουθήσει συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης με αντικείμενο τα βασικά ευρήματα του SEEEO 2016/2017, με τη συμμετοχή των Δρ. Dusko Tubic (Διευθυντής, Συντονιστικό Κέντρο Ασφάλειας, Σερβία), κ. Κωνσταντίνου Παπαμιχαλόπουλου, Γενικού Γραμματέα του ΙΕΝΕ και Partner της δικηγορικής εταιρείας KG Law Firm (Ελλάδα), του καθ. Ionut Purica και του κ. Nenad Stefanovic (Senior Expert για Θέματα Ηλεκτρισμού, Υπηρεσία Ενέργειας της Δημοκρατίας της Σερβίας - AERS).

Η εμπεριστατωμένη αυτή ενεργειακή μελέτη του ΙΕΝΕ, που αποτελεί ενημερωμένη έκδοση της αντίστοιχης του 2011, αναλύει σε βάθος, μέσα από τα 18 της κεφάλαια, όλες τις οικονομικές, πολιτικές, νομικές, δημοσιονομικές κ.ά. παραμέτρους που επηρεάζουν τον ενεργειακό τομέα της ΝΑ Ευρώπης, ενώ, παράλληλα, εστιάζεις τα βασικά ζητήματα που αντιμετωπίζει ο τομέας αυτός. Ανάμεσα στα ζητήματα αυτά ξεχωρίζει η μικρή διαφοροποίηση του ενεργειακού μίγματός της, την τελευταία δεκαετία (2005-2015), το οποίο παρά την τεράστια αύξηση των ΑΠΕ και τη συνεχιζόμενη διείσδυση του φυσικού αερίου (ιδίως τα τελευταία 10 χρόνια) παραμένει συνδεδεμένο με την υψηλή κατανάλωση καυσίμων και σημαντικών πετρελαϊκών εισαγωγών (βλ. διαγράμματα 1 και2). Οι μεγάλες ποσότητες εγχώριων κοιτασμάτων άνθρακα και λιγνίτη παρέχουν σχετικά φθηνή και εύκολη πρόσβαση στον ενεργειακό εφοδιασμό των περισσότερων χωρών της περιοχής, αλλά ταυτόχρονα παρεμποδίζουν μια αποφασιστική κίνηση προς την απανθρακοποίηση. Επομένως, υπάρχει μια μεγάλη πρόκληση που αφορά τις κυβερνήσεις των χωρών της περιοχής, την οποία η ΕΕ θα πρέπει να αντιμετωπίσει.

Διαγράμματα 1 και 2: Ενεργειακό μίγμα στην ΝΑ Ευρώπη το 2005 και το 2015 (συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας)

Άλλα σημαντικά ενεργειακά θέματα που εξετάζει το SEEEO 2016/2017 του ΙΕΝΕ είναι η υψηλή εξάρτηση σε εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου για τις περισσότερες χώρες της περιοχής, με κάποιες από αυτές να είναι 100% εξαρτώμενες. Το φαινόμενο αυτό είχε ιδιαίτερα υψηλό κόστος καθώς τα δημόσια οικονομικά πολλών χωρών της ΝΑ Ευρώπης επηρεάζονται από τις διεθνείς τιμές του πετρελαίου, όπως φάνηκε την περίοδο 2010-2014, αλλά και νωρίτερα κατά την περίοδο 2004-2008.

Ας σημειωθεί, επίσης, ότι το SEEEO 2016/2017 του ΙΕΝΕ αναλύει διεξοδικά την επενδυτική και επιχειρηματική δυναμική στον ενεργειακό τομέα της περιοχής. Η σχετική ανάλυση πραγματοποιείται λεπτομερώς σε δύο κατευθύνσεις: (α) ενεργειακές επενδύσεις σε επίπεδο χωρών και (β) διασυνοριακές ενεργειακές επενδύσεις. Λόγω της επικρατούσας αβεβαιότητας στις προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης της περιοχής, που αναπόφευκτα επηρεάζουν τη διαδικασία λήψης αποφάσεων, η μελέτη κατηγοριοποιεί τις ενεργειακές επενδύσεις σε δύο κύρια Σενάρια, με το Σενάριο Α (βασικό σενάριο) να παράγει εκτιμήσεις βάσει των οικονομικών συνθηκών του 2014, όπου το μέσο πραγματικό ΑΕΠ ήταν 1.0% σε ετήσια βάση, και με το Σενάριο Β (αισιόδοξο σενάριο) να προϋποθέτει έναν υψηλότερο ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης (κατά μέσο όρο 3.0% σε ετήσια βάση) κατά τη διάρκεια της επόμενης δεκαετίας (δηλ. 2016-2025). Η συμπερίληψη του Σεναρίου Β κρίθηκε απαραίτητη, ώστε να αναδείξουμε μία πλήρη επενδυτική δυναμική στην περίπτωση μίας οικονομικής ανάκαμψης. Οι ενεργειακές επενδυτικές προοπτικές φαίνονται θετικές μεταξύ 2016 και 2025. Επίσης, διαφαίνεται σημαντική βελτίωση στις προβλεπόμενες επενδύσεις σε σύγκριση με τις προβλέψεις που πραγματοποιήθηκαν το 2011 (πρώτη έκδοση “ Outlook” του ΙΕΝΕ) για την περίοδο 2011-2020, με συνολική εκτιμώμενη χρηματοδότηση στην περιοχή ύψους €267 δις στο βασικό σενάριο και €321 δις στο αισιόδοξο σενάριο.

Επιγραμματικά, τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης του «SE Europe Energy Outlook 2016/2017» του ΙΕΝΕ είναι τα εξής:

•  Η γεωγραφία, ακολουθούμενη από την οικονομία, έχουν αναδειχθεί ως βασικοί παράγοντες στην ενεργειακή αξιολόγηση της ΝΑ Ευρώπης.
•  Ενεργειακές στρατηγικές και πολιτικές: Υπάρχει σημαντική απόκλιση μεταξύ των στόχων, που έχουν καθοριστεί και της ουσιαστικής προόδου που έχει επιτευχθεί (πχ. απανθρακοποίηση, διείσδυση ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα της περιοχής, περιφερειακή συνεργασία).
•  Υπάρχει σαφής αποτυχία σε επίπεδο πολιτικής ΕΕ όσον αφορά την επίτευξη εθνικών στόχων, ιδίως στις ΑΠΕ, δεδομένου ότι παρατηρούνται συγκρούσεις μεταξύ αυστηρών δημοσιονομικών κανόνων και επιτρεπόμενων επιπέδων ελλείμματος.
•  Μία ισχυρή ανοδική τάση στην τελική ζήτηση ενέργειας στη ΝΑ Ευρώπη προβλέπεται μέχρι το 2050, φθάνοντας τα 219 Mtoe, αυξημένη κατά 59 Mtoe σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2015.
•  Η συνεχιζόμενη συνάφεια των στερεών καυσίμων που συνεισέφεραν περίπου το 33% της ακαθάριστης εσωτερικής κατανάλωσης και το 38% της ακαθάριστης παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της ΝΑ Ευρώπης αντίστοιχα το 2015.
•  Η υψηλή εξάρτηση από εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου με τις εισαγωγές αργού πετρελαίου και πετρελαϊκών προϊόντων να αντιστοιχούν στο 82.65% της συνολικής κατανάλωσης πετρελαίου και στο 69.5% του φυσικού αερίου, έναντι 53.5% του μέσου όρου της ΕΕ.
•  Οι περιφερειακές χώρες διαδραματίζουν όλο και πιο σημαντικό ρόλο στη διοχέτευση ενεργειακών ροών στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης.
•  Το φυσικό αέριο αποκτά όλο και μεγαλύτερη σπουδαιότητα στο ενεργειακό μίγμα των διαφόρων χωρών της ΝΑ Ευρώπης, τόσο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας όσο και για εμπορική/οικιακή χρήση.
•  Η απελευθέρωση της αγοράς στον τομέα του ηλεκτρισμού έχει σημειώσει τεράστια βήματα τα τελευταία πέντε χρόνια στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης με εμφανή την τόνωση του ανταγωνισμού στον τομέα της λιανικής, μετά από πολλά χρόνια «προστατευτισμού». Λιγότερο εντυπωσιακή είναι η πρόοδος στον τομέα του φυσικού αερίου, όπου ο ανταγωνισμός περιορίζεται σε μεγάλο βαθμό στον βιομηχανικό τομέα με σημαντική καθυστέρηση στην λιανική.
•  Η πυρηνική ενέργεια, αν και συνεισφέρει μόνο το 6% στο μίγμα ηλεκτρικής ενέργειας στη ΝΑ Ευρώπη, παραμένει μια βιώσιμη επιλογή δεδομένου ότι καλύπτει σημαντικό μέρος του φορτίου βάσης σε ορισμένες κύριες χώρες (πχ. Ρουμανία, Βουλγαρία, Κροατία και Σλοβενία), ενώ είναι πλήρως συμβατή και τυγχάνει υποστήριξης των πολιτικών της ΕΕ περί απανθρακοποίησης.
•  Προκειμένου οι ΑΠΕ να επιτύχουν μεγαλύτερη διείσδυση στο ενεργειακό μίγμα της ΝΑ Ευρώπης και ως εκ τούτου να διευκολύνουν τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην περιοχή, θα απαιτηθούν σαφή μέτρα πολιτικής με την υποστήριξη κονδυλίων της ΕΕ.
•  Η ενεργειακή αποδοτικότητα στη ΝΑ Ευρώπη δεν έχει λάβει την απαιτούμενη προσοχή, αν και η σπουδαιότητά της έχει αναδειχθεί σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Απαιτούνται περαιτέρω προσπάθειες για την εισχώρηση της ενεργειακής αποδοτικότητας ως αναπόσπαστο μέρος του εθνικού ενεργειακού προγραμματισμού.
•  Όσον αφορά την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού, η περιοχή της ΝΑ Ευρώπης φαίνεται πιο «ευάλωτη» από την υπόλοιπη Ευρώπη. Η περιφερειακή συνδεσιμότητα των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου αποτελεί προτεραιότητα.
•  Οι προοπτικές ενεργειακών επενδύσεων στην ΝΑ Ευρώπη φαίνονται θετικές κατά την επόμενη δεκαετία (2016-2025).