Tο Προαναγγελθέν Φιάσκο στον Αστακό, του Δρος Κωνσταντίνου Α. Νικολάου*

Ημ/νία δημοσίευσης: Δευτέρα, 25 Οκτωβρίου 2010

Στις αρχές του 2010 ανακοινώθηκε από τις ελληνικές Αρχές η πρόθεση του Κατάρ να επενδύσει στην κατασκευή και λειτουργία τερματικού σταθμού υγροποιημένου φυσικού αερίου LNG στον Αστακό Αιτωλοακαρνανίας, με σταθμό ηλεκτρικής ενέργειας 1.000 MW. Λίγο αργότερα διευκρινίστηκε ότι το καύσιμο δεν θα είναι LNG αλλά LPG (υγροποιημένο πετρελαϊκό αέριο). Ηταν τότε που υπουργοί της κυβέρνησης, μαζί με επικοινωνιολόγους και άλλους σημαίνοντες συνοδούς, με ειδικές πτήσεις έτρεχαν στο Κατάρ, για να κατοχυρώσουν τη «συμβολή» και προβολή τους στην... επερχόμενη επένδυση, που θα άλλαζε το επενδυτικό σκηνικό στην Ελλάδα. Σήμερα, μετά τη ματαίωση του έργου και το φιάσκο της επένδυσης, μερικοί από τους παραπάνω κρύφτηκαν και άλλοι παριστάνουν τους οργισμένους και ρίχνουν τις ευθύνες στο Κατάρ και στον... Χατζηπετρή.

Οταν πανηγυρικά εξαγγελλόταν το έργο από τις ελληνικές Αρχές, το Κατάρ σιωπούσε και οι γνωρίζοντες το ενεργειακό τοπίο στην Ελλάδα και τη Βαλκανική έτριβαν τα μάτια τους και κουνούσαν το κεφάλι τους. Ηξεραν ότι οι ανακοινώσεις ήταν το σκηνικό ενός προαναγγελθέντος... φιάσκου. Ολοι ήξεραν ότι το project δεν έβγαινε οικονομικά. Και αρχή της κάθε ιδιωτικής επένδυσης είναι η οικονομική της βιωσιμότητα. Από την άλλη, για τις δημόσιες επενδύσεις στην Ελλάδα δεν υπήρξε και δεν υπάρχει τέτοια αρχή. Γι’ αυτό ζούμε διαχρονικά το δράμα των κρατικών ζημιογόνων «επενδύσεων» - επιχειρήσεων και το «φέσωμα» των Eλλήνων φορολογούμενων με δισεκατομμύρια ευρώ.

Στην περίπτωση του σχεδίου της «επένδυσης» του Κατάρ στον Αστακό, αντί να προηγηθεί η επιχειρηματικότητα και η εξέταση της βιωσιμότητας της επένδυσης από κάθε άποψη (οικονομική, τεχνική, περιβαλλοντική), επικράτησε η πολιτική και επικοινωνιακή προσέγγιση και έτσι είχαμε πανηγυρικές προαναγγελίες και δραματικούς επιλόγους. Αγνωστος είναι ακόμα ο ρόλος των επώνυμων συνοδών και του παρασκηνίου.

Τι γνώριζαν, όμως, οι ειδικοί στο ενεργειακό τοπίο της χώρας και της Βαλκανικής και δεν γνώριζαν οι πολιτικοί και... επικοινωνιολόγοι;

Η πρόθεση του Κατάρ για κατασκευή τερματικού LNG στην περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης είναι κατ’ αρχάς σωστή. Ομως, η θέση στον Αστακό δεν ήταν η προσφορότερη για τους εξής απλούς λόγους:

- Η θέση είναι μακριά από τις βασικές υποδομές και τις αγορές φυσικού αερίου (Φ.Α.) στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων, αλλά και από την κύρια ελληνική αγορά.

- Η τοπική αγορά Φ.Α. στην αραιοκατοικημένη Δυτική Ελλάδα είναι πολύ μικρή («500.000 πληθυσμός) για να υποστηρίξει το έργο.

- Οι ήδη σχεδιασθέντες αγωγοί Φ.Α.:

α) Αζερμπαϊτζάν - Τουρκία - Ελλάδα - Ιταλία, β) νότιος αγωγός (Ρωσία - Μαύρη Θάλασσα - Βαλκανική - Κεντρική Ευρώπη), γ) αγωγός ΤΑΠ (Ιράν/Αζερμπαϊτζάν - Τουρκία - Ελλάδα - Αλβανία - Ιταλία) είναι ευθέως πιο ανταγωνιστικοί από τυχόν τερματικό LPG ή και LNG στον Αστακό.

- Το δύσκολο ανάγλυφο και η περίπλοκη γεωλογική δομή δεν αφήνουν περιθώρια για κατασκευή υποστηρικτικών αγωγών που θα συνδέουν τον τερματικό σταθμό Φ.Α. (LPG) στον Αστακό με τις περιφερειακές υποδομές και αγορές Φ.Α. Είναι βέβαιο ότι η οικονομική επιβάρυνση για να γίνουν οι όποιες διασυνδέσεις θα είναι πολύ μεγάλη και δυσβάστακτη.

- Η συχνή μεταφορά των επικίνδυνων φορτίων LPG μέσα από το σύμπλεγμα των νησίδων και βραχονησίδων των Εχινάδων νήσων προς το λιμάνι του Αστακού θα είχε αυξημένους κινδύνους για περιβαλλοντικό ατύχημα.

- Το σχέδιο για εργοστάσιο ηλεκτρικής ενέργειας 1.000 MW στον Αστακό είναι μακριά από την κυρίως αγορά ηλεκτρισμού, δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί από τις υφιστάμενες γραμμές μεταφοράς και δεν θα ήταν ανταγωνιστικό με τις μονάδες ηλεκτρισμού που ήδη υπάρχουν ή βρίσκονται σε διαδικασία περάτωσης ή κατασκευής. Η θέση βρίσκεται αρκετά μακριά από τη γραμμή διασύνδεσης Ελλάδας - Ιταλίας και μια νέα διασύνδεση θα απαιτούσε πολύ χρόνο και μεγάλο κόστος για τις μελέτες και την κατασκευή.

- Είναι βέβαιο ότι θα υπήρχαν κοινωνικές αντιδράσεις στην απόπειρα αδειοδότησης του έργου, όπως έγινε και στο παρελθόν. Το καύσιμο LPG για παραγωγή ηλεκτρισμού σπάνια χρησιμοποιείται και υπό ειδικές συνθήκες.

Το ερώτημα που προέκυψε από την αρχή της εξαγγελίας του έργου ήταν: γιατί το έργο δεν έγινε στην Ιταλία από την αρχή, μιας και η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια θα πήγαινε στην ιταλική αγορά;

Εφόσον τα παραπάνω απλά δεδομένα ελαμβάνοντο σοβαρά υπόψη από την αρχή (και αυτό θα γινόταν αναγκαστικά με τη μελέτη σκοπιμότητας), το σχέδιο θα επανεξεταζόταν ή ακόμα και θα ματαιωνόταν. Θα ήταν καλύτερα να εξεταστούν και άλλα σενάρια με εναλλακτικές θέσεις και κυρίως τρόπους επενδύσεων, για να δοθεί διέξοδος στο Κατάρ να επενδύσει και στην Ελλάδα στο τομέα φυσικού αερίου.

*Ο Δρ Κωνσταντίνος Α. Νικολάου είναι Γεωλόγος πετρελαίων – Ενεργειακός οικονομολόγος, Μέλος ΔΣ ΙΕΝΕ, Σύμβουλος Ε-Π Υ/Α και τ.Τεχνικός Διευθυντής Ε-Π Υ/Α ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ ΑΕ.

(Τα άρθρα που δημοσιεύονται στη στήλη αυτή εκφράζουν προσωπικές απόψεις των μελών του ΙΕΝΕ και δεν απηχούν απαραιτήτως τις θέσεις του Ινστιτούτου).